Rozwój społeczno-emocjonalny dzieci – tabela umiejętności
Poniższa tabela przedstawia zbiór umiejętności rozwojowych z obszaru społeczno-emocjonalnego, które powinny osiągnąć dzieci do 6 roku życia. Gdy rodzic obserwuje u swojego dziecka nieprawidłowości powinien zgłosić się do specjalisty, który będzie w stanie postawić diagnozę oraz dopasować wsparcie odpowiednio do problemów dziecka i/lub rodziny. Warto pamiętać, że im szybciej ewentualne trudności zostaną zdiagnozowane, tym lepsze będą efekty stymulacji.
Dodatkowo warto wspomnieć, że różne zdolności nie pojawiają się u wszystkich dzieci dokładanie w tym samym momencie. Rozwój każdego dziecka jest bardzo indywidualny i zależy od wielu czynników zarówno genetycznych, jak i środowiskowych czy temperamentalnych, dlatego w tabeli określone są orientacyjne przedziały występowania określonych zachowań.
Wiek
Umiejętności z zakresu funkcjonowania
społeczno-emocjonalnego
0-3 miesięcy
okazywanie zainteresowania i reagowanie na bodźce wzrokowe, dotykowe, dźwiękowe, ruch i inne doznania sensoryczne;
odwracanie głowy od nieprzyjemnych zapachów;
wrażliwość na zmianę pozycji;
uspokajanie się przez kołysanie/bujanie;
zamykanie oczu w reakcji na ostre światło;
preferencja patrzenia na ruch;
skupianie wzroku na twarzy dorosłego;
preferencja głosu matki;
rozwój zachowań sygnałowych: płacz (który jest modulowany w zależności od przyczyny), ssanie, przywieranie, chwytanie.
2-5 miesięcy
okazywanie przywiązania np. uśmiech społeczny, inicjowanie i utrzymywanie interakcji przed dłuższy czas;
radość ze wspólnych zabaw, płacz, gdy zabawa zostaje przerwana;
zwiększanie się ekspresji, komunikacji ruchami ciała i mimiką;
naśladowanie niektórych ruchów i wyrazów twarzy;
obserwacja twarzy;
wyrażanie radości, smutku, złości.
4-10 miesięcy
rozwój naprzemiennych interakcji z przekazywaniem intencji poprzez okazywanie uczuć, wydawanie dźwięków, ruchy rąk itp.;
odpowiedź uśmiechem na uśmiech.
7-10 miesięcy
wyrażanie strachu (pojawienie się leku separacyjnego);
negatywna reakcja na nieobecność rodzica oraz pojawianie się obcych osób;
przyjemność z zabawy społecznej;
zainteresowanie swoim odbiciem w lustrze;
odpowiadanie na wyraz emocji innej osoby;
reagowanie na swoje imię;
początek reakcji na zakaz;
rozpoznawanie emocji po tonie głosu;
sygnalizowanie radości i niezadowolenia tonem głosu;
gaworzenie;
pojawienie się gestu wskazywania placem;
tworzenie wspólnego pola uwagi.
10-18 miesięcy
inicjowanie i kontynuowanie następujących po sobie, jedna po drugiej naprzemiennych interakcji społecznych lub wymiany sygnałów emocjonalnych;
wchodzenie w wiele interakcji społeczno-emocjonalnych z rzędu w celu rozwiązania problemu.
12-18 miesięcy
nieśmiałość/lęk wobec obcych;
preferowanie rodziców (opiekunów) od innych osób, płacz, gdy wychodzą;
radość z naśladowania innych w zabawie;
posiadanie ulubionych osób i zabawek; sprawdzanie reakcji innych na swoje zachowania;
powtarzanie dźwięków/gestów w celu przywołania uwagi;
współpraca przy ubieraniu poprzez wyciąganie rączek, nóżek;
reakcja na polecenia i zakazy, przerywanie czynności, gdy dorosły mówi „nie wolno”;
posługiwanie się prostym gestami np. kręcenie głową na „nie”, machanie „papa”;
gaworzenie z intonowaniem wypowiedzi;
nazywanie „mama”/ „tata”;
używane okrzyków do komunikowania się np. „O!”;
próba naśladowania słów;
radość z pochwały i powtarzanie danego zachowania;
wskazywanie części ciała;
szukanie pocieszenia u rodzica np. poprzez przytulenie się.
18-24 miesięcy
znaczące używanie słów i wyrażeń;
angażowanie się w zabawy z udawaniem z opiekunem lub z rówieśnikami;
