Kiedy z nastolatkiem do psychologa?

NASZE PUBLIKACJE

Kiedy z nastolatkiem do psychologa?

W okresie dojrzewania (12-18 lat) w młodym człowieku dokonuje się wiele zmian. Często w krótkim czasie wesołe, spontaniczne i ufne dziecko zmienia się w zamkniętego w sobie, gburowatego i opryskliwego nastolatka. Rodzice często nie wiedzą czy te zmiany, zwłaszcza te bardziej dramatyczne, wymagają profesjonalnej pomocy psychologa czy tak ma być i należy to najzwyczajniej przeczekać. W celu znalezienia odpowiedzi na ten dylemat poniżej przedstawiam najczęstsze powody, dla których młodzi ludzie trafiają do psychologa:

• stany depresyjne: poczucie pustki, bezsensu, bezwartościowości, myśli samobójcze;
• nasilenie objawów lękowych: lęk przed kontaktami społecznymi (tzw. fobia społeczna), lęk przed szaleństwem (dezintegracją) lub bardziej specyficzne np. lęk przed jazdą komunikacją miejską;
• zaburzenia zachowania: nadmierna agresywność i impulsywność wobec rówieśników, rodziców i nauczycieli;
• trudności w relacjach rówieśniczych: poczucie wyobcowania i niedopasowania do grupy rówieśników, dojmująca i bolesna samotność, bycie ofiarą przemocy rówieśniczej zarówno w świecie rzeczywistym jak i wirtualnym (np. ośmieszające wpisy na portalach społecznościowych, umieszczanie kompromitujących filmów w Internecie nagranych aparatem komórkowym);
• brak akceptacji własnego wyglądu, kompleksy, zaburzenia odżywiania;
• odmowa chodzenia do szkoły;
• nasilenie objawów chorób psychosomatycznych: przedłużające się infekcje, napięciowe bóle głowy, wymioty, biegunki, zespoły bólowe nieokreślonego pochodzenia.

Te wyżej wymienione problemy często pojawiają się w wyniku czynników zewnętrznych takich jak zmiana szkoły, rozwód rodziców, zawód miłosny, pobicie itp. Przyczyn należy również upatrywać w świecie wewnętrznym: stale zmieniające się ciało, zalew hormonów, konieczność radzenia sobie z silnymi impulsami agresywnymi i seksualnymi oraz zmianą myślenia na bardziej krytyczne.

Nie wolno zapominać, że głównym celem psychologicznym w dojrzewaniu jest separacja od rodziców. Młody człowiek, w toku tych wszystkich burzliwych zmian, ma stać się samodzielną, niezależnie myślącą osobą. Proces psychicznego oddzielania się od rodziców budzi wiele lęku, niepewności oraz sprzeciwu i niepokoju u samych rodziców. To co sprawia, że psychoterapia młodzieży jest szczególnie trudna to fakt, że młody człowiek zanurzony jest w kontekście rodzinnym. Bywa, że jego zaburzenie jest objawem choroby całej rodziny. Najczęstszy przykład to nasilające się u dziecka choroby, lęki, depresje, próby samobójcze w sytuacji kryzysowej między rodzicami (zdrady małżonków, silne konflikty, awantury, kłótnie, zagrożenie rozwodem). W takich przypadkach najczęściej zalecana jest terapia rodzinna, w ramach której klientem psychoterapeuty staje się cała rodzina, a nie tylko „chore” dziecko.

Zdarza się również, że sporo osób dorosłych (więcej niż pokazują to oficjalne statystyki) cierpi na różnego rodzaju trudności emocjonalne. Jeśli chaos wewnętrzny nastolatka napotka na chaos wewnętrzny rodzica to ginie pomieszczająca funkcja rodzicielska. Innymi słowy, rodzic nie jest w stanie pomieścić, przetworzyć i niejako uspokoić silnych uczuć, jakich doświadcza nastolatek. Jeśli do tego dodamy słabe kontakty rówieśnicze, to z dużym prawdopodobieństwem możemy stwierdzić, że taki nastolatek będzie potrzebował profesjonalnej pomocy.

Czego należy oczekiwać od psychoterapii?

1. Ustąpienia lub złagodzenia objawów. Jeśli to jest niemożliwe, to przynajmniej zrozumienia funkcji objawu i zmniejszenia lęku.
2. Ważną funkcją jest nazywanie świata emocji, próba znalezienia porządku w wewnętrznym chaosie. Często samo nazwanie emocji lub stanów psychicznych i próba ich zrozumienia przynosi ogromną ulgę.
3. Większej świadomości tego, kim się jest, poznania i akceptacji swoich mocnych i słabych stron, np. wrażliwy introwertyk nie powinien zadręczać się tym, że nie jest zdobywającym liderem w grupie.
4. Cykliczne rozmowy z psychoterapeutą powodują, że powstaje tzw. ego obserwujące. Inaczej mówiąc, nastolatek doświadczając różnych emocji potrafi niejako z boku przyjrzeć się swoim reakcjom. Mając taką zdolność można, mimo burzy i naporu wewnątrz psychiki zobaczyć bardziej realnie swoje otoczenie i bardziej adekwatnie reagować.
5. Na koniec warto powiedzieć o jeszcze jednej, choć wcale nie ostatniej wartości psychoterapii jaką jest instalacja „dobrego obiektu” wewnątrz aparatu psychicznego nastoletniego klienta. Chodzi o to, że przyjazna, rozumiejąca, łagodna i opiekuńcza postawa terapeuty niejako uwewnętrznia się i stanowi przeciwwagę dla często niszczącego i prześladującego wewnętrznego krytyka.

Praca z nastolatkami stanowi dla psychoterapeuty duże wyzwanie ponieważ zmiany zachodzące w ich ciałach i psychice są bardzo dynamiczne. Wymaga również współpracy i zrozumienia ze strony rodziców. Jeśli zauważacie Państwo, że Wasz syn lub córka zamyka się w sobie w sposób alarmujący, izoluje się od kontaktów z rodziną i rówieśnikami, warto umówić się na konsultację, ponieważ przewlekłe i nierozwiązane problemy emocjonalne mogą ciągnąć się przez długi czas i uniemożliwiać czerpanie satysfakcji z życia.

Autor: mgr Agnieszka Pietruczyk-Nowocień – psycholog, psychoterapeuta