Jak rozwijać gotowość szkolną – ćwiczenia praktyczne

NASZE PUBLIKACJE

Jak rozwijać gotowość szkolną – ćwiczenia praktyczne

Motoryka mała

• kształtowanie prawidłowego chwytu pisarskiego;
• kreślenie linii z zachowaniem kierunku ruchu: linie pionowe (z góry na dół), linie poziome (od lewej do prawej strony), rysowanie kół w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (podobnie jak literę C);
• rysowanie ślimaka, spiralek, pętelek, rysowanie po śladzie linii, figur, całych obrazków, szlaczków;
• zamalowywanie wnętrza figur, rysunku konturowego, obwodzenie konturów rysunków;
• kreślenie linii pionowych, poziomych, ukośnych;
• rysowanie z regulowaniem nacisku kredki: lekko, mocno oraz średnio;
• zabawy gazetą: zgniatanie kawałka gazety ręką prawą, lewą i oburącz (jednostronnie i z przekraczaniem linii środkowej ciała); wydzieranie drobnych kawałków, zgniatanie;
• zabawy z klamerkami do bielizny: naciskanie klamerek kolejnymi palcami (kciuk – palec wskazujący; kciuk – każdy następny palec). Pracuje ręka prawa, lewa, a następnie obydwie razem;
• przyklejanie do kartki naklejek;
• kalkowanie obrazków;
• rysowanie;
• przerysowywanie;
• malowanie palcami i wielkoformatowe;
• lepienie z modeliny, plasteliny, masy solnej, gliny;
• nawlekanie koralików;
• wyklejanie, wydzieranie;
• zabawy paluszkowe;
• cięcie nożyczkami po liniach;
• dziurkowanie wykałaczką wykropkowanych kształtów;
• zabawa pacynkami.

Motoryka duża

• zabawy ruchowe, takie jak: pajacyk, swobodne bieganie (np. połączone z zatrzymywaniem się dziecka w miejscu w określonej pozie na dany sygnał);
• skakanie przez skakankę, zabawy równoważne (np. chodzenie po narysowanej linii: krzywej, prostej);
• jazda na dwukołowym rowerku z pedałami, hulajnodze dwukółkowej;
• zabawy w naśladowanie chodu zwierząt: ślimaka (pełzanie), pieska (czworakowanie), zajączka (skoki), słonia (ciężki, powolny chód);
• zabawy z piłką: rzucanie i chwytanie, odbijanie, podrzucanie, rzucanie do celu;
• powtarzanie po rodzicu określonych ruchów z dużą dokładnością, w takiej samej kolejności oraz w podobnym tempie;
• zabawy w oporowanie: odpychanie się od ściany oburącz, jedną a potem drugą ręką, siłowanie się w parach: przeciąganie liny, naciskanie pleców na plecy drugiej osoby, boku na bok, ramienia na ramię przeciwnika; w siadzie prostym, a potem w leżeniu na plecach napieranie stóp na stopy drugiej osoby;
• jeżdżenie na rolkach, łyżwach, nartach;
• taniec towarzyski, nowoczesny, ludowy;
• wchodzenie i schodzenie ze schodów naprzemiennie bez trzymania.

Orientacja

• wskazywanie i nazywanie poszczególnych części ciała;
• określanie, gdzie znajduje się lewa strona, a gdzie prawa strona ciała;
• powtarzanie po rodzicu określonych ruchów z dużą dokładnością, w takiej samej kolejności oraz w podobnym tempie;
• chodzenie pod dyktando (np. idź 2 kroki w prawo, 3 w lewo) i rysowanie (rysuj 4 kratki w prawo, 2 w lewo);
• nazywanie kierunków w przestrzeni, np. co stoi z prawej strony misia, pod stołem, w pudełku, obok kubka, nad regałem, pomiędzy autami;
• nazywanie kierunków na kartce papieru, np. narysuj na środku kartki domek, w lewym dolnym rogu drzewo, w prawym górnym rogu słońce, za domem trzy kwiatki, przed domem ławeczkę, z prawej strony domu niebieskiego motyla, z lewej strony domu czerwonego itd.;
• określenie, gdzie znajduje się prawa i lewa strona osoby znajdującej się naprzeciwko.

Samoobsługa

• samodzielne ubieranie i rozbieranie się (przy opanowanej czynności ubierania/rozbierania można włączyć stoper z informacją dla dziecka „Czy uda Ci się to zrobić szybciej niż wczoraj?”
• samodzielne sznurowanie butów;
• posługiwanie się sztućcami, w tym krojenie nożem;
• nakrywanie do stołu;
• sprzątanie swojego pokoju;
• zapinanie drobnych guzików, suwaków, haftek, sprzączek;
• wyrabianie samodzielności podczas spożywania posiłków;
• wyrabianie samodzielności podczas oczyszczania nosa;
• wyrabianie samodzielności podczas korzystania z toalety.

Funkcje słuchowo-językowe

• zapamiętywanie zdań i ich powtarzanie (zdania różnej długości, zaczynamy od krótkich, typu: Mama pije kawę, po coraz bardziej złożone: Jutro pójdziemy do dentysty, a potem na bajkę do kina.);
• zapamiętywanie sekwencji słów, sylab, głosek i ich powtarzanie (zaczynamy od sekwencji 2-3 elementów i stopniowo ją wydłużamy);
• zabawy w rozpoznawanie i wymyślanie rymów;
• kształtowanie umiejętności dzielenia słowa na sylaby;
• kształtowanie umiejętności składania sylab w całe słowo;
• rozpoznawanie głosek w nagłosie (na początku słowa) i wygłosie (na końcu słowa);
• analiza i synteza głoskowa słów (głoskowanie słów oraz składanie głosek w całe słowo: na początku 3-głoskowych i stopniowo wydłużamy);
• zabawa w tzw. pociąg: jedna osoba mówi słowo, a następna znajduje słowo na ostatnią głoskę z poprzedniego słowa (np. kawa, aromat, torba, aktówka itd.)
• zabawa w odnajdywanie słów na taką samą głoskę (np. k: kaczka, kot, karmnik, koza, kamień itd.)
• umiejętność powtórzenia słowa bez pierwszej głoski (np. brama – rama, krata – rata, brak – rak)
• ćwiczenia umiejętności definiowania słów: (np. kot to takie zwierzę, które ma miłe futerko, uszy i lubi wylegiwać się na słońcu).

Funkcje wzrokowo-przestrzenne

• zabawy w spostrzeganie, np.: „Znajdź w pokoju przedmioty przypominające kształtem koło, kwadrat”;
• zabawy typu: „Czego brakuje na tym obrazku?”;
• gry typu memory mające na celu zapamiętywanie, gdzie leżą dane obrazki;
• układanie gotowych puzzli;
• wykonanie własnych puzzli: rozcięcie nożyczkami pocztówki na kilka elementów, wymieszanie i ich złożenie w całość;
• wyszukiwanie różnic i podobieństw między dwoma obrazkami;
• rozwiązywanie labiryntów;
• dorysowywanie brakującej części obrazka według wzoru;
• odtwarzanie układów przestrzennych z figur według wzoru, np. dwa trójkąty i koło ułożone w kokardkę;
• układanie klocków, w tym także według wzoru;
• obrysowywanie konturu obrazka bez odrywania ręki i zmieniania pozycji kartki;
• wyszukiwanie przez lupę wskazanych małych elementów obrazka, figur, cyfr, liter;
• łączenie punktów;
• wodzenie wzrokiem za obiektem, np. za lizakiem lub małym przedmiotem, który dziecko trzyma przed sobą na wysokości oczu, rysując w powietrzu linie: poziome (przekraczając linię środkową ciała), pionowe, w kształcie fal, zygzaków, koła, kwadratu lub dowolnego rysunku z pamięci;
• zabawy relaksujące wzrok, np. dziecko leży na dywanie, słucha spokojnej muzyki i rysuje po suficie światłem latarki różne wybrane przez siebie kształty. Może to robić w rytm słuchanej muzyki.

Rozwój emocjonalny

• budowanie zamiłowania do czytania przez codzienne wspólne czytanie;
• rozmowy na temat przeżyć bohaterów czytanej książeczki, obejrzanego filmu;
• wspólna z rodzicem zabawa z komputerem, podczas której rodzic ma okazję zachęcić dziecko do wartościowych zabaw, np. z multimedialnymi programami edukacyjnymi;
• gry stolikowe: rodzice – dziecko; dziecko – rodzeństwo; dziecko – rówieśnicy;
• rysowanie własnych uczuć, np. po silnym przeżyciu (radosnym lub przykrym) zachęcamy dziecko: „Narysuj to, co widziałeś/przeżyłeś, o czym opowiadasz w taki sposób, w jaki tylko chcesz”;
• zachęcanie dziecka do mówienia o swoich przeżyciach, próby nazywania uczuć i przeżyć emocjonalnych, np. Złoszczę się na ciebie, bo…; Jest mi smutno, gdy…, Bardzo się cieszę, bo… itd.);
• zabawy rozładowujące nadmierne napięcie emocjonalne, szczególnie złość, np. zarysowywanie dużych powierzchni jaskrawymi kolorami kredek; rysowanie swojej złości, a następnie podarcie tej kartki i wyrzucenie do kosza; mocne tupanie nogami w wydzielonym kącie, uderzanie pięściami w poduszkę;
• zabawy relaksujące, np. taniec listków na wietrze: dziecko i rodzic wchodzą w rolę listków i poruszają się swobodnie w rytm muzyki;
• zabawy w naśladowanie emocji (jedna osoba pokazuje jakąś emocję, a druga ją powtarza);
• zabawy w odgadywanie emocji (kalambury): jedna osoba pokazuje wybraną emocję, druga lub inni zgadują.

Rozwój społeczny

• zabawy z rówieśnikami, rodzicami i innymi dorosłymi;
• określanie dziecku zasad rządzących daną zabawą, grą i konsekwentne ich przestrzeganie;
• egzekwowanie norm i zasad życia społecznego: wypełnianie obowiązków w domu, np. sprzątanie zabawek po zabawie, przyborów po rysowaniu, pomoc w przygotowaniu posiłków itp.;
• inicjowanie rozmów z dziećmi na temat zbliżających się nowych obowiązków związanych z pójściem do szkoły. Przekazywanie dziecku pozytywnych sygnałów o szkole (to przyjazne miejsce, w którym będzie się uczyć ciekawych rzeczy oraz pozna wielu nowych przyjaciół).

Matematyka

• umiejętność liczenia ze wskazaniem kolejnych elementów w zakresie 10 (jeden element, to jedno wskazanie i jeden liczebnik);
• ćwiczenia z porównywania dwóch-trzech zbiorów („Gdzie jest więcej?”, „Gdzie jest mniej?”;
• ćwiczenia dodawania i odejmowania na konkretach w zakresie 10 elementów (kasztany, guziki, liczydło);
• zabawy z kategoryzowania (umiejętności połączenia wybranych elementów w jedną nadrzędną kategorię, np. jabłko, gruszka i śliwka to owoce);
• zabawy z wyłączania elementu z kategorii (np. „Co tu nie pasuje?: marchew, ogórek, odkurzacz, burak);
• granie w gry planszowe (można je zrobić samodzielnie);
• odbijanie kleksów (rozlewamy niewielką ilość farbki na kartce i zaginamy ją; próbując przewidzieć, gdzie odbije się kleks);
• zabawa w rytmy: wystukiwanie i powtarzanie rytmów z kilku elementów (np. garnek, garnek, patelnia, podłoga itd.) albo kontynuacja rozpoczętego rytmu (np. miś, jabłko, kubek, dom, miś, jabłko kubek …. itd.)
• mierzenie odległości różnymi miarami (krokami, stopa za stopą, łokciami, dłońmi, patykiem, sznurkiem itp.)
• zabawy wagą szalkową (można taką skonstruować samodzielnie z kijka, sznurka i dwóch woreczków): ważenie różnych przedmiotów np. ile kasztanów waży miś?, ile guzików waży kasztan? itp.)
• mierzenie płynów (przy tej zabawie warto zaopatrzyć się w puste butelki o różnych pojemnościach i kształtach: np. ile kubków wody zmieści się w tej butelce, a ile w tamtej? Przelewanie tej samej objętości wody do butelek o różnych objętościach i kształtach;
• zabawy konstrukcyjne (łączenie słomek w figury geometryczne, a następnie figury przestrzenne, układanie budowli)
• pomoc w odmierzaniu składników do ciasta i dosypywaniu ich w odpowiedniej kolejności;
• sprzątanie (np. wszystkie klocki wędrują do tego pudełka, skarpetki do szuflady, a książki na półkę).

Zachęcam do zapoznania się z książką E. Gruszczyk-Kolczyńskiej „Dziecięca matematyka” – tam znajdziecie Państwo więcej zabaw i podpowiedzi, w jaki sposób kształtować operacyjność myślenia tak ważną przy rozpoczęciu przez dziecko nauki w klasie I.

Autorzy: mgr Magdalena Konopka – pedagog, mgr Paulina Łodyga – pedagog