NASZE PUBLIKACJE
Diagnoza gotowości szkolnej w Poradni
Gotowość szkolna, dojrzałość szkolna, przygotowanie do obowiązku szkolnego to terminy używane na ogół zamiennie. Definicje opisujące gotowość szkolną mają najczęściej charakter dynamiczny. S Szuman pojęcie gotowości szkolnej definiuje jako „osiągnięcie przez dzieci takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który czyni je wrażliwymi i podatnymi na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej”.
Natomiast dojrzałość szkolną Encyklopedia XXI wieku definiuje jako „poziom rozwoju fizycznego, intelektualnego i społecznego dziecka, umożliwiający mu udział w życiu szkolnym, opanowanie wiadomości, umiejętności i nawyków określonych programem nauczania I klasy”.
Ogólnie rzecz ujmując, gotowość szkolna to wynik działania dwu procesów: rozwój biologiczny i uczenie się oraz gromadzenie doświadczeń, zarówno w sferze emocjonalnej, społecznej, jak i motorycznej. Kształtowanie się gotowości szkolnej jest procesem dynamicznym o indywidualnym przebiegu. Na jego rozwój mają wpływ predyspozycje psychofizyczne dziecka, jego aktywność, środowisko, w którym przebywa, ale także istotne są uwarunkowania dziedziczne.
Decyzja o posłaniu dziecka do klasy pierwszej nie należy do łatwych. Rodzicowi ma pomóc przede wszystkim wychowawca z przedszkola, do którego uczęszcza dziecko. Wychowawca ma częsty kontakt z dzieckiem, obserwuje go podczas zajęć edukacyjnych i zabawy swobodnej. Każdy wychowawca ma również obowiązek prowadzić usystematyzowaną obserwację dziecka. Dotyczy to wychowawców wszystkich grup wiekowych, natomiast wychowawcy dzieci 6-letnich mają obowiązek wydać rodzicowi „Informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej”. Jeśli informacja o gotowości szkolnej wydana przez placówkę nie wystarcza rodzicowi, nie zgadza się z nią lub jest ona dla niego niejednoznaczna, może się zgłosić do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, która administracyjnie współpracuje z placówką, do której uczęszcza dziecko. Decyduje tu położenie placówki, a nie miejsce zamieszkania dziecka. Każda placówka, nawet prywatna, wie z jaką Poradnią współpracuje i posiada jej dane kontaktowe.
Dzieci w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej są przyjmowane bezpłatnie, po wcześniejszym telefonicznym umówieniu. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 23 w Wesołej bada dzieci 6-letnie „Baterią metod diagnozy rozwoju psychomotorycznego dzieci pięcio- i sześcioletnich. Bateria – 5/6 R”, autorstwa Bogdanowicz, Kalka, Radtke, Sajewicz-Radtke. Jest to najnowsze narzędzie do diagnozowania tej grupy wiekowej, a specjaliści z Poradni są przeszkoleni przez autorów narzędzia w zakresie jego stosowania.
Badanie gotowości szkolnej w Poradni jest badaniem pogłębionym, w stosunku do opinii wydanej przez placówkę, do której uczęszcza dziecko. Takie spotkanie trwa zazwyczaj około półtorej godziny. Zapraszany jest rodzic z dzieckiem.
Na początku z rodzicem przeprowadzany jest wywiad. Następnie specjalista pracuje tylko z dzieckiem około godziny. Test ma formę zabawową i jest prowadzony na tzw. materiale nieliterowym, co oznacza, że dziecko nie jest odpytywane ze znajomości liter, nie sprawdzamy czy potrafi czytać, pisać cyfry, litery. Badanie ma sprawdzić, czy dziecko jest do tego gotowe.
Jeśli w czasie badania coś w zachowaniu dziecka zaniepokoi, jego reakcje nie będą adekwatne, jednoznaczne, będzie rozproszony lub rodzice będą mięli wątpliwości związane z gotowością szkolną dziecka w zakresie sfery emocjonalno-społecznej, po badaniu Baterią 5/6 jest umawiana konsultacja u psychologa dziecięcego. Jest to dobry moment na przeprowadzenie pogłębionego wywiadu z rodzicem, a także przyjrzenie się dziecku pod kątem wyrażanych emocji.
Po zakończeniu badań, na pisemny wniosek, rodzic otrzymuje opinię na piśmie. Zawiera ona wyniki badań oraz wskazówki do pracy z dzieckiem i, jeśli to konieczne, proponowane formy wsparcia. Rodzic sam decyduje, czy przedstawi opinię placówce, do której uczęszcza dziecko. Poradnia oczywiście zachęca do dzielenia się informacjami na temat dziecka, zwłaszcza, że w opiniach często są wskazania do pracy z określonym specjalistą czy wykonywanie konkretnych ćwiczeń i bez tej wiedzy wychowawca nie jest w stanie pomóc dziecku.
Zważywszy na dynamikę i indywidualny przebieg dojrzewania dziecka łatwiej zrozumieć, że ocena gotowości szkolnej nie jest zadaniem łatwym i należy podchodzić do jej wyniku z dystansem. Zwłaszcza jeśli jest wykonywana na pół roku przed rozpoczęciem nauki szkolnej. Jest to taki czas, kiedy dziecko poddane intensywnej stymulacji może przezwyciężyć pewne trudności, usprawnić wykonywanie różnorodnych czynności czy wręcz nabyć nowe kompetencje. Umysł dziecka w tym czasie jest chłonny i podatny na zmiany, dlatego uzyskanie w opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej o braku gotowości szkolnej nie przekreśla i nie uniemożliwia pozytywnego przebiegu kariery szkolnej dziecka.
Z drugiej jednak strony, niezbędna jest ostrożność i rozsądek. Pewne rzeczy da się wyćwiczyć przez pół roku, inne natomiast potrzebują więcej czasu, aby się rozwinąć. Tylko rozmowa ze specjalistą, który badał dziecko pod kątem gotowości, może rozwiać wątpliwości czy te pół roku jest wystarczające, aby wypracować pożądane umiejętności.
Bibliografia:
S. Szuman, “O dojrzałości szkolnej dzieci 7-letnich”, Nowa Szkoła 1962
E. Wysocka, “Dojrzałość szkolna”, w: Encyklopedia XXI wieku, red. T. Pilch, t. I, Warszawa 2003, s. 722-723
Autor: mgr Magdalena Konopka – pedagog